آموزش عمومی نقشه خوانی ماشین آلات راهسازی قسمت اول

علت استفاده از نقشه در تعمیرات ماشین آلات راهسازی چیست ؟

مهمترین ابزاری که هر تعمیر کار برق ماشین آلات راهسازی در اختیار دارد نقشه است در گذشته بدلیل سادگی قسمت برق ماشین آلات راهسازی احتیاج چندانی به نقشه نبود اما در حال حاضر و بدلیل پیشرفت تکنولوژی و استفاده از کامپیوترها و کنترلر ها در ماشین آلات راهسازی استفاده از نقشه کاملا لازم و ضروری به نظر می رسد.

عدم استفاده از نقشه برق ماشین آلات راهسازی باعث سردرگمی در هنگام تعمیرات ماشین آلات راهسازی می شود و اتلاف زمان را در پی دارد.

در خیلی از موارد عدم استفاده از نقشه عملا باعث می شود که تعمیرکار نتواند عیب مورد نظر را تشخیص دهد یا مثلا عیبی که با استفاده از نقشه در زمان بسیار کوتاهی قابل شناسائی است بدون نقشه ساعتها و روزها زمان ببرد و باعث آسیب مالی به تعمیر کار و صاحب دستگاه شود.

نقشه ها در درک ما از کارکرد دستگاه و ماشین آلات و قطعات تاثیر بسیار زیادی دارد از همین رو در حال حاضر استفاده از نقشه در تعمیرات ماشین آلات راهسازی امری لازم و ضروری می باشد.

استاندارد نقشه ها در تمامی ماشین آلات راهسازی بطور کلی یکسان می باشد و اختلافات جزئی میان نقشه های شرکت های مختلف ساخت ماشین آلات راهسازی وجود دارد. از همین رو یاد گرفتن ، خواندن و تجزیه و تحلیل نقشه ها کمک شایانی در تعمیرات انواع ماشین آلات راهسازی می نماید.

تیم تحقیق و توسعه   وبسایت بیل   نقشه های رنگی با کیفیت بسیار بالایی را در اختیار تعمیرکاران و صاحبان ماشین آلات راهسازی قرار داده است که به راحتی و با صرف زمان بسیار کمی عیب ماشین آلات خود را رفع می نمایند.

سیم

سیمها پر استفاده ترین و مهمترین قطعات انتقال جریان الکتریکی در سیستم های برقی  می باشند.

سیمها در دستگاه های راهسازی بعنوان رابط و واسط بین قطعات الکتریکی و الکترونیکی مورد استفاده قرار می گیرند.

نوع و قطر و جنس و رنگ سیمهای مورد استفاده در ماشین آلات راهسازی متفاوت می باشند.

در مواردی جریان بالایی باید عبور نماید از سیمهایی با قطر و ضخامت زیاد استفاده می شود مانند سیمهای مورد استفاده در مدار شارژ باتری و مدار استارت.

کابل شیلد (سیم شیلد)

نوع از کابل که دارای روکش میباشد معروف به کابل شیلد می باشد معمولاً مغزی این کابل ها دارای یک تا پنج سیم می باشد که بر روی آنها پوششی بافته شده از سیم های بسیار نازک قرار دارد.

این پوشش جهت محافظت در مقابل تداخل پارازیت و امواج الکترومغناطیس  در اطراف سیم قرار می گیرد.

معمولا پوشش سیم به بدنه یا منفی دستگاه متصل می گردد.

سیم های ولوم گاورنر و سیم های ارتباطی بین مانیتور و کامپیوتر از جمله سیم هایی هستند که از کابل شیلد استفاده می نمایند.

در مواردی که احتمال آسیب به سیم بوسیله گرما یا مواد خورنده مانند گازوئیل یا فشار زیاد بر سیم وجود دارد از سیم هایی با بدنه مقاوم استفاده می نمایند که برای استحکام بیشتر بر روی سیم پوسته و محافظ های مستحکمی قرار می دهند.

در مواقعی که به هر دلیل سیمها آسیب می بینند پس از تعمیر باید مجددا سیمها را به هم متصل نمود بهترین و مقاوم  ترین نوع اتصال دو سیم به هم یا اتصال سیم به قطعه استفاده از لحیم می باشد.

لحیم از نوع اتصالات دائم می باشد بطور کلی دو نوع اتصال الکتریکی وجود دارد اتصال دائم و اتصال موقت اتصال دائم اتصالی است که بطور کامل دو قطعه دا به هم متصل می نماید و به نوعی به هم جوش می دهد که لحیم نوز نوعی اتصال دائم می باشد که کمترین مقاومت الکتریکی را در نقطه اتصال ایجاد می نماید.

استفاده از پیچ و مهره جهت اتصال سیمها به قطعات از نوع اتصال موقت می باشد که در برخی از موارد ناگزیر به استفاده از آن هستیم . پیچیدن دو سیم به هم نیز از نوع اتصال موقت می باشد که بهتر است بعد از پیچیدن دو سیم به هم از لحیم برای اتصال محکم و دائم دو سیم استفاده نماییم.

مس یکی از بهترین فلزات هادی جریان الکتریسیته می باشد که به وفور در سیمها مورد استفاده قرار می گیرد البته طلا و نقره از نظر رسانائی بسیار بهتر از مس می باشد ولی به دلیل قیمت بالا در ساخت سیم ها کمتر مورد استفاده قرار می گیرند.

مس از نظر رسانائی و قیمت مقرون به صرفه می باشد البته به دلیل ارزان شدن قیمت تمام شده سیم ها درصدی از مس را با سایر فلزات ترکیب کرده و در سیمها قرار می دهند برای مشخص شدن مرغوبیت سیم و در صد به کار رفته مس در هر سیم کافی است مقداری از سیم را بر روی آتش (فندک) قرار دهیم و پس از چند ثانیه حرارت  از سیم دور نماییم اگر مقدار مس بکار رفته در سیم زیاد باشد با خم و راست کردن سیم نباید سیم ها شکسته و جدا شوند اما اگر آلیاژی غیر از مس در ساخت سیم بکار رفته باشد با خم و راست کردن سیم براحتی سیمها شکسته و جدا می شوند.

سیم کشی در ماشین آلات راهسازی

جهت سهولت در تست و عیب یابی مدارات الکتریکی در ماشین آلات از سیم های رنگی استفاده می شود به طور معمول حداکثر تعداد ۱۳ رنگ در ماشین آلات را هسازی مورد استفاده قرار می گیرد البته ترکیبی از این ۱۳ رنگ نیز مورد استفاده است.

به طور کلی دو نوع سیم افشان و مفتولی داریم که در ماشین آلات راهسازی از نوع سیم افشان استفاده شده است.

تعدادی از سیمهای مورد استفاده تک رنگ می باشند مثلاً قرمز یا آبی یا زرد ولی چون تعداد رنگ ها محدود است و تعداد سیم های مورد استفاده در ماشین آلات راهسازی بسیار زیاد می باشد باید از ترکیب دو رنگ برای هر سیم استفاده نمود به عنوان مثال سیمی که رنگ اصلی آن آبی می باشد و خطی به رنگ سفید بر روی آن کشیده شده است سیمی دو رنگ است که آبی خط سفید نامیده می شود.

با ترکیب رنگ سیم ها می توان تعداد بسیار زیادی سیم را در ماشین آلات بکار برد.

برای ساده سازی در هنگام خواندن نقشه از مخفف اسامی هر رنگ استفده می شود . اگر سیم تک رنگ باشد که با یکی از حروف مشخص می‌شود مثلاً اگر سبز باشد در نقشه باG  نمایش داده می شود البته در چند مورد به خاطر تمایز بین رنگها از دو حرف استفاده می شود مثلاً آبی روشن که با Lg مشخص می شود.

در نقشه ماشین آلات راهسازی رنگ سیم ، قطر سیم و کد هر سیم در ابتدا و انتهای هر رشته سیم نوشته شده است که در  هنگام تعمیرات بسیار موثر است و عیب یابی و رفع عیب را تسهیل می نماید.

در نقشه محل اتصال سیم ها به یکدیگر را با نقطه مشخص می نمایند اگر دو سیم از روی همدیگر عبور کرده بودند و نقطه‌ی آنها را به هم متصل نکرده بود این دو سیم به هم متصل نیستند ولی اگر دو سیم که از روی هم عبور کرده اند و محل برخورد آنها به وسیله نقطه به هم متصل بود بدین معناست که از لحاظ الکتریکی این دو سیم به یکدیگر متصل می باشند.

معمولا رنگ سیم اگر قرمز باشد به معنای ولتاژ مثبت و اگر رنگ سیم سیاه باشد به معنی ولتاژ منفی می باشد البته یادآور می شود این یک قانون کلی نیست.

 

در مدارات الکتریکی ماشین آلات راهسازی از انواع سنسورها موتورها سلونوئیدها و رله ها و سایر ادوات الکتریکی و الکترونیکی استفاده شده است در ادامه به برخی از آنها بصورت کوتاه اشاره می نمائیم.

رله ها

رله ها قطعات الکترومکانیکی هستند که کاربرد بسیار زیادی در مدارات الکتریکی الخصوص در ماشین آلات راهسازی دارند.

عملکرد یک رله معمولی مانند یک کلید می باشد با این تفاوت که برخلاف کلید که برای باز و بسته شدن آن باید به صورت دستی عمل کرد در رله باز و بسته شدن بوسیله جریان الکتریکی انجام می شود.

سمبل رله در نقشه

در تصویر زیر سمبل رله در مدارات را در سه برتد معرو ساخت ماشین آلات راهسازی هیوندای ، کوماتسو و دوسان مشاهده می نمایید.

 

پایه های رله

رله های مورد استفاده در ماشین آلات راهسازی اغلب دارای 5 پایه هستند 2 عدد از پایه ها مربوط به سیم پیچ می باشد این دو پایه با شماره های 85 و 86 در نقشه مشخص می شود.

مجموعه 3 پایه دیگر در واقع کانکتور نامیده می شوند که در این مدل مورد نظر ما این کانکتور شامل 3 تیغه می باشد که هر تیغه به یک عدد پایه متصل است محل اتصال تیغه ها ب یکدیگر را ضخیمتر و  از آلیاژ مقاوم تری در مقابل عبور جریان می سازند.

به پایه وسط که بعنوان پایه مشترک در یک رله شناخته می شود Common  یا همان پایه Com  گفته می شود.

به کنتاکتی از رله که در حالت عادی (خاموش بودن رله) به پایه مشترک رله متصل است Normally Open یا به اختصار NO  گفته می شود و به کنتاکی که در حالت روشن شدن رله به پایه مشترک رله متصل می گردد  Normally Closed یا به اختصار NC  اطلاق می گردد. مطابق گفته فوق در رله های عمومی مورد استفاده در اغلب ماشین آلات راهسازی پایه شماره 87A  که در حالت عادی به پایه 30 متصل است NC  و به پایه 87 که در زمان برق دار شدن رله به پایه 30 متصل می گردد پایه NO  می گویند.

نمایش پایه ها در رله دارای دیود

در رله هائی که دیود ندارند جهت اتصال پایه های مثبت و منفی مهم نیست ولی اگر در رله دیود تعبیه شده باشد در هنگام اعمال ولتاژ باید دقت کرد که به درستی ولتاژ به پایه های رله متصل گردد اگر ولتاژ بصورت صحیح به پایه های رله متصل نشود باعت سوختن دیود و اتصال کوتاه دو پایه سیم پیچ رله می گردد.

موارد استفاده از رله 

1-تقویت جریان

در حال حاضر میکروکنترلرها استفاده بسیار گسترده اید در مدارات و ماشین آلات راهسازی دارند و تقریبا شما ماشین آلات بروز راهسازی را بدون استفاده از میکروکنترلر ها مشاهده نخواهید کرد.

قلب تمامی کنترلر ها ECM  ها ، TCU  ها ، MCU  ها و سایر ادوات الکترونیکی میکروکنترلرها می باشند و در داخل هر کدام از ادوات فوق حداقل یک عدد میکروکنترلر بکار رفته است و رله نیز یکی از قطعاتی می باشد که توسط میکروکنترلر ها کنترل می شود اما به دلیل اینکه شیرهای برقی ، موتور های الکتریکی ، لامپ ها و تعدادزیادی از قطعات برقی مورد استفاده در ماشین آلات راهسازی جریان زیادی را مصرف می نمایند نمی توان بطور مستقیم این قطعات را به آی سی های میکروکنترلر متصل نمود از همین رو به نوعی می توان گفت رله ها نقش تقویت جریان و ولتاژ را به عهده دارند. بعنوان مثال سلونویدی که با ولتاژ 24 ولت و جریان 500 میلی آمپر فعال می شود را می توان توسط میکروکنترلر و بواسطه رله با ولتاژ 5 ولت و جریان بسیار کمی کنترل نمود.

 

2-رله بعنوان جدا کننده :

فرض کنید سیم پیچ رله مورد استفاده ما 12 ولت است و باید موتور برف پاک کن که دارای ولتاژ 24 ولت است را روشن نمود .

فرض کنید موتور برف پاک کن برای روشن شدن احتیاج به 24 ولت دارد ولی خروجی قسمت کنترل کننده موتور برف پاک کن 5 ولت است در این حالت کافی است از یک رله استفاده نمائیم و در این صورت هیچ گونه ارتباط یا تداخلی بین ولتاژ 5 ولت و ولتاژ 24 ولت ایجاد نخواهد شد.

استفاده از رله این امکان را به ما می دهدکه بتوانیم دو بخش مجزای یک سیستم را که دارای دو منبع ولتاژ مختلف هستند، از هم جدا کنیم. به عنوان مثال با این قطعه میتوانیم یک موتور چند آمپر را  به وسیله میکرو کنترلر که دارای ولتاژ ۵ ولت و جریان چند میلی آمپر است بدون هرگونه اتصال الکتریکی بین آنها راه اندازی کنیم.

رله از سه بخش سیم پیچ ، فنر و کنتاکت ها (تیغه) تشکیل شده است. وقتی جریانی در سیم پیچ جاری می شود یک میدان مغناطیسی در اطراف سیم پیچ ایجاد شده و موجب جذب میله آهنی توسط سیم پیچ می شود. انتهای میله آهنی مانند یک سوئیچ عمل کرده و مدار را باز یا بسته می کند. وقتی سیم پیچ مغناطیسی نباشد فنر موجود در رله میله آهنی را به حالت طبیعیش (باز یا بسته) برمیگرداند.

برای تحریک سیم پیچ رله ها احتیاج به ولتاژ داریم. رله ها از لحاظ ولتاژ و جریان سیم پیچشان با هم متفاوتند. ولتاژ می تواند از کمتر از یک ولت تا چند صد ولت متغیر باشد و جریان می تواند از یکی دو میلی آمپر تا چند صد میلی آمپیر تغییر کند. هر رله دارای یک ولتاژ حداقل است که در ولتاژ کمتر از آن سیم پیچ تحریک نمی شود. مثلا اگر بروی رله ولتاژ  سیم پیچ 24 ولت قید شده است می توان با ولتاژ کمتری نیز رله را فعال نمود مثلا 18 ولت ولی کمتر از 18 ولت نیروی مغناصیسی سیم پیچ قادر به حرکت دادن اجزای مکانیکی و نتیجتا فعال کردن تیغه ها نمی باشد .

3-تبدیل قطب ولتاژ:

اگر ولتاژ اعمالی به قطعه مورد نظر به فرض مثال مثبت باشد ولی ولتاژ اعمال در دسترس منفی باشد کافی است از یک عدد رله استفاده نماییم تا بوسیله ولتاژ منفی قطعه ای را با ولتاژ مثبت فعال نماییم. به مدار زیر دقت نمایید:

مدار بوق در بیل مکانیکی هیوندای 210 خط 9

شرح مدار بالا:

ولتاژ 24 ولت باتری پس از عبور از فیوز شماره 21 که مقداری برابر 10 آمپر دارد توسط سیمی به رنگ بنفش به پایه های 30 و 86 رله متصل می شود پایه 30 رل کنتاکت مشترک رله می باشد (تیغه مشترک) و پایه 86 تغذیه مثبت سیم پیچ رله می باشد و چون درون رله از یک عدد دیود هرزگرد جهت جلوگیری از اتشار نویز و پارازیت حاصل از فعالیت رله قرار داده شده است رعایت جهت اعمال ولتاژ به پایه سیم پیچ رله الزامی است .جهت اعمال ولتاژ صحیح به رله به این صورت می باشد که ولتاژ مثبت حتما باید به پایه 86 رله متصل شود (چون پایه کاتد دیود از داخل به پایه 86 متصل است) و ولتاژ منفی به پایه 85 رله متصل شود (چون پایه آند دیود به این پایه متصل است) .به این صورت دیود در بایاس معکوس قرار می گیرد و جریانی از دیود عبور نمی نماید. حال اگر کلید فشاری بوق را فشار دهیم ولتاژ منفی از طریق کلید به پایه 85 رله وتصل می شود و نتیجتا سیم پیچ رله برقدار می شود و تیغه باز رله (87) به تیغه مشترک رله (30) متصل می شود .

چون بوقها به پایه 87 رله متصل هستند کافی است ولتاژ 24 ولت از طریق پایه 30 رله به پایه 87 رله متصل شود و به این صورت بوقها فعال می شوند.دقت نمایید پایه شماره یک هر کدام از بوق ها به منفی باتری متصل هستند و برای فعال شدن فقط احتیاج به ولتاژ مثبت 24 ولت دارند

در مدار فوق دو عدد بوق با یکدیگر موازی هستند.کلید.

نکات مدار قوق:

رله برای فعال شدن احتیاج به ولتاژ منفی دارد که کلید بوق این وظیفه را به عهده دارد.

برای محافظت در برابر اتصال کوتاه از فیوز 10 آمپر در مسیر اصلی ولتاژ استفاده شده است.

یک عدد دیود هرزگرد بصورت موازی با سیم پیچ رله جهت جلوگیری از ارسال نویز و پارازیت حاصل از فعالیت رله درون رله تعبیه شده است.

.با اعمال ولتاژ منفی توسط کلید ، رله ولتاژ مثبت را به بوقها اعمال می نماید

رنگ سیمهای منفی همگی سیاه می باشند.

ولتاژ منفی در نقشه با خط چین مشخص شده اند.

و . . .

علاوه بر کاربردهای ذکر شده در این مقاله رله های کاربردهای گوناگون دیگری شامل رله بعنوان لچ (قفل) ، رله بعنوان مدار منطقی و غیره  نیز دارند که در آموزشهای بعدی به تفضیل به آنها می پردازیم

چند نکته در مورد انتخاب رله ها:

1 . ولتاژی که برای حرکت دادن تیغه لازم است که معمولا این ولتاژ در اغلب ماشین آلات راهسازی 24 ولت می باشد که این ولتاژ بر روی رله حک شده است .

2 . حداکثر ولتاژ و جریانی که  تیغه (کنتاکت) بدون آسیب دیدن می توانند تحمل نمایند که این مقادیر نیز بر روی بدنه رله حک شده است .

3 . شکل ظاهری که در اکثر ماشین الات راهسازی بصورت 5 پایه مطابق شکل زیر می باشد .

مقدار مقامت سیم پیچ رله ها

مقدار مقاومت سیم پیچ رله با توجه به مقدار ولتاژ و جریان هر رله متفاوت می باشد

بطور معمول مقدار مقاومت رله های مورد استفاده در ماشین آلات راهسازی در حدود 300 اهم تا 600 اهم متغیر می باشد

در برخی از رله ها یک عدد دیود بصورت موازی با سیم پیچ بکار رفته است وظیفه این دیود که دیود هرزگرد نامیده می شود جلوگیری از انتقال ولتاژ لحظه ای حاصل از فعالیت سیم پیچ رله می باشد این ولتاژ بصورت لحظه ای و بالای 100 ولت می باشد که اگر توسط دیود یا خازن جذب و مستهلک نشود باعث اختلال در سیستمها و مدارهای الکترونیک می گرد.

تست رله

به 2 روش می توان رله را تست نمود البته در مواردی که بدنه رله شفاف است و محتویات رله مشخص است ابتدا با چشم تیغه ها را از لحاظ عدم آرک زدن (ذوب شدن) بررسی می نمائیم.

رله شفاف به همراه LED داخلی جهت نمایش وضعیت رله

 

در روش اول مقدار مقاومت بین دو پایه سیم پیچ را توسط اهم متر برسی می نمائیم مقدار اهمی سیم پیچ با توجه به مدل رله باید در حدود 300 اهم تا 600 اهم باشد قطعی یا اتصال کوتاه دلیل بر خرابی رله می باشد . برای تست کانکتورها در این حالت فقط می توان دو پایه 30 و 87A  را که در حالت طبیعی (بدون اعمال ولتاژ به رله ) به هم متصل هستند تست نمود در صورت سالم بودن باید این دو پایه به هم متصل باشند با اهمتر در این روش نمی توان وضعیت پایه مشترک شماره 30 را نسبت به پایه 87 تست نمود.

در روش دوم تست بصورت دقیق و کامل انجام می پذیرد در این روش کافی است ولتاژ متناسب با ولالژ مورد نیاز رله را فراهم نمود بطور مثال اگر رله با ولتاژ 24v  فعال می شود بوسیکه 2 عدد باتری 12 ولتی یا منبع تغذیه 24 ولتی رله را فعال کنیم بدیهی است اگر سیم پیچ رله سالم باشد از صدای روشن شدن رله متوجه سالم بودن سیم پیچ رله می شویم برای تست کانکتورها قبل از روشن کردن رله مقدار مقاومت بین دو پایه 30 و 87A را بررسی می نمائیم این مقاومت باید بسیار پائین و در حد اتصال کوتاه باشد سپس در همین حالت خاموش بودن رله مقاومت بین دو پایه 30 و 87 را بررسی می نمائیم که باید مقاوت بی نهایت یا به عبارتی اتصال باز باشد حال به دو پایه سیم پیچ رله ولتاژ مناسب را اعمال می نمائیم در صورت سالم بودن رله باید پایه شماره 30 رله نسبت به پایه 87  اهم بسیار کمی را نشان دهد و همین پایه 30 نسبت به پایه 87A  مقاومت بی نهایت را نشان دهد.

درون برخی از رله ها که از بدنه شفافی ساخته شده اند یک عدد LED  جهت نمایش روشن یا خاموش بودن رله استفاده شده است ولی به این نکته دقت نمائید که روشن بودن این LED به هیچ عنوان دلیل بر سالم بودن رله نمی باشد LED مذکور توسط یک عدد مقاومت به دو پایه سیم پیچ رله متصل شده است و جهت روشن شدن فقط احتیاج است ولتاژی به دو پایه سیم پیچ رله متصل گردد . مهمترین مزیت اینگونه رله های این است که با روشن شده LED  متوجه می شویم که سیستم به پایه های  رله ولتاژ می رساند یا خیر.

 

شاسی یا بدنه دستگاه (منفی یا گراند) GND

این پایه در واقع پایه منفی باتری میباشد که به بدنه دستگاه متصل است به خاطر سادگی در مدارها و نقشه ها معمولاً بدنه ی منفی را مطابق یکی از نمادهای زیر نمایش می دهند.

هر کجا در نقشه با چنین نمادی (سمبل) مواجه شدیم منظور این است که این پایه به بدنه دستگاه یا در واقع به منفی باتری متصل می‌باشد.

در برخی از ماشین آلات راهسازی بین قطب منفی باتری و بدنه دستگاه (کلیه سیمهای منفی دستگاه) یک عدد کلید با تحمل جریان بسیار بالا قرار می دهند که در موارد ضروری بتوان برق باتری را از دستگاه قطع کرد. در سایر دستگا ها نیز این کلید در مسیر قطب مثبت دستگاه و سیم کشی قرار می گیرد.

نماد (سمبل) شاسی در نقشه :

سوئیچ استارت

جهت قطع و وصل ولتاژ از سوئیچ استارت استفاده میشود. سوئیچ استارت به طور معمول دارای چهار سیم میباشد یکی از سیم ها دارای برق ۲۴ ولت می باشد که این برق مستقیما توسط فیوز به سوئیچ استارت متصل می شود  و ۳ سیم خروجی در حالت های مختلف برقدار می شود. این پایه با B  مخفف باتری Battery  نماش داده می شود.

سوئیچ استارت دارای 4 حالت مختلف می باشد:

1-حالت خاموشOFF

ولتاژ ورودی (پایه B  ) به هیچکدام از پایه ها متصل نیست و در واقع دستگاه خاموش است.

2-حالت روشن

در این حالت ولتاژ ورودی که با B مشخص میشود به پایه ACC متصل می شود و برق تمامی اجزاء دستگاه بجز استارت تامین می گردد.  پایه حالت روشن با ACC  و BR  مشخص می شود.

3-حالت استارت

در این حالت ولتاژ باتری علاوه بر اینکه به پایه ACC متصل است برای لحظاتی جهت استارت و روشن شدن وسیله به پایه استارت نیز متصل می گردد. پس از روشن شدن موتور و برداشتن دست ، سوئیچ استارت به حالت ACC باز می گردد . این پایه در نقشه و در روی بدنه سوئیچ استارت با C مشخص می شود. پایه استارت با C  یا  R2  مشخص می شود.

4-حالت گرمکن

اگر سوئیچ استارت را در حالت مخالف عقربه های ساعت بگردانیم استارت ولتاژی را برای گرم کردن که بر روی موتور قرار دارد ارسال می نماید وظیفه گرمکن ،  گرم کردن هوا و گازوئیل در  هوای سرد می باشد با این کار ماشین آلات راهسازی بهتر و سریعتر روشن می‌شوند. البته در حال حاضر در بیشتر ماشین آلات راهسازی جدید این عمل در هوای سرد بصورت اتوماتیک انجام می پذیرد. معمولا پایه گرمکن با R1  یا R2  مشخص می شود.

توجه : تعداد پایه های سوئیچ استارت ممکن است متفاوت باشد ولی عملکرد سوئیچ استارت بطور کلی مشابه توضیحات بالا می باشد.

فیوز:

همانطور که می دانید هر رسانایی با توجه به جنس و ابعاد قابلیت عبور جریان حداکثری را بعهده دارد حال اگر جریان عبوری از حد جریان مجاز تعریف شده بیشتر شود باعث ایجاد گرمای زیاد و در نتیجه سوختن رسانا می شود . از این خاصیت در ساخت فیوز ها استفاده می گردد.

 

فیوز از نوار نازک یا رشته ای از سیم فلزی با مواد غیر قابل اشتعال ساخته شده است که در انتهای نوار  دو پایه جهت قرار گردن در جای فیوز و اتصال آن به مدار تعبیه شده است.

فیوزها برای جلوگیری از اتصال کوتاه شدن و آسیب‌دیدگی اجزا و  قطعات در اثر عبور جریان  زیاد مورد استفاده قرار می گیرند. در صورت عدم استفاده از فیوز، اگر مشکل الکتریکی و اتصالی در سیم‌کشی و قطعات رخ دهد، سیم کشی و قطعات برقی را می‌سوزاند و ممکن است حتی منجر به آتش‌سوزی ماشین آلات  گردد.

هنگامی که فیوز در مدار باشد، در زمان بسیار کوتاهی فیوز در اثر عبور جریان غیر قابل تحمل می سوزد و مسیر عبور جریان را باز می نماید و از سوختگی و آتش گرفتن سیم ها جلوگیری می نماید..

در واقع فیوزها برای جلوگیری از عبور جریان زیاد برای دستگاه مورد استفاده قرار می گیرند مهمترین مشخصه یک فیوز جریان عبوری از آن است که در فیوزهای بزرگ این جریان بروی فیوز حک می شود مثلا اگر بروی فیوزی نوشته شده باشد 10A یعنی اینکه حداکثر جریان عبوری از فیوز  10A( ده آمپر ) می باشد و اگر جریان عبوری از فیوز بیشتر از 10A شود بلافاصله فیوز می سوزد و محل عبور جریان قطع می گردد.

نماد(سمبل) فیوز:

 

شکل زیر را در نظر بگیرید از یک رسانا (مثلا یک تکه سیم ) با طول و ابعاد مساوی جریانی برابر 2A می گذارد در قسمتی از این رسانا عرض رسانا کم شده است حداکثر جریان قابل تحمل محل کم عرض رسانا 2A می باشد اگر جریان عبوری از این رسانا بیشتر از 2A شود قسمت کم عرض رسانا تحمل عبور جریان 2A را ندارد و در نتیجه ناحیه کم عرض بشدت گرم شده و می سوزد در این مثال ناحیه کم عرض وظیفه فیوز را بعهده دارد.

 

فیوز ها معمولا در نقشه با حرف F نشان داده می شوند

فیوزها در کلیه مدارات بصورت سری بکار برده می شوند تا در صورت اتصال کوتاه یا افزایش جریان بیشتر از حد تعیین شده مسیر جریان توسط فیوز قطع گردد.

در هنگام نصب و جدا کردن فیوزها جهت قرار دادن آنها مهم نیست چون فیوز ها بدون جهت می باشند.

طریقه تست: کلید سلکتور مولتی متر را بروی رنج بازر قرار می دهیم و دو پراپ مولتی متر را به دو پایه فیوز متصل می نمائیم در صورتیکه فیوز سالم باشد صدای بازر شنیده می شود (مقدار مقاومت فیوز صفر می باشد).

سعی کنید در صورت سوختن فیوز علت آن را بیابید و پس از رفع ایراد مقدار جریان فیوز را دقیقا با مقدار جریان فیوز قبلی جایگزین نمائید.

به هیچ عنوان از سیم بعنوان فیوز استفاده ننمائید چون امکان آتش سوزی دستگاه وجود دارد.

در ماشین آلات راهسازی برای مشخص کردن مقدار جریان فیوز علاوه بر آنکه مقدار جریان فیوز را بر روی بدنه فیوز حک می کنند رنگ فیوز نیز مشخص کننده جریان فیز می باشد.

جدول رنگ فیوزها

علاوه بر فیوزهای فوق در ماشین آلات راهسازی فیوزهائی با ابعاد و جریان متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرند ولی در بالا معروفترین و پر استفاده ترین آنها بررسی شد.

نکات مهم درباره تعویض فیوز 

قبل از تعویض فیوز از سوختن آن بواسطه دیدن یا توسط مولتی متر مطمئن شوید.

از فیوزها با ظرفیت مشخص شده استفاده کنید و هرگز ظرفیت آن را به صورت سلیقه ای تغییر ندهید.

برای تعویض فیوز می‌توانید از فیوزهای یدکی موجود در جعبه فیوز استفاده کنید.

هنگام نصب فیوز دقت کنید که فشار زیاد در هنگام جا زدن باعث شکستن آن نشود.

 

نکات مهم درباره فیوز ماشین آلات راهسازی

معمولا مقدار آمپر هر فیوز بر روی درب جعبه فیوز یا در کنار جعبه فیوز نوشته شده است.

اگر برق یک قسمت از دستگاه قطع شود باید فیوز آن را تعویض کنید.

قبل از تعویض فیوز بررسی کنید که این قطعه محکم در جای خود قرار داشته باشد و جای فیوز خراب و شل نباشد.

استفاده از فیوز با آمپر بالاتر از مقدار مشخص شده ممکن است به قطعات حساس     مانند کنترلر ها ،  ECU  ، TCU  و پانل کولر بخاری و سایر ادوات الکترونیک آسیب برساند.

فیوزهای غیر اصلی و بی کیفیت امکان آتش سوزی در جعبه فیوز و دستگاه را فراهم می آورند.

 

 

نحوه تعویض فیوز

خاموش کردن دستگاه

پیدا کردن محل قرار گیری جعبه فیوز

مشخص کردن مشخصات فیوز با توجه به اطلاعات نوشته شده روی جعبه فیوز

عیب یابی و مشخص کردن علت سوختن فیوز که مهمترین مرحله است

خارج کردن فیوز با گیره مخصوص یا انبردست

تعویض فیوز سالم با فیوز سوخته

 

آلترناتور

ولتاژ تولیدی توسط باتری پس از مدتی استفاده کاهش یافته و نهایتا تمام می شود .وظیفه شارژ باتری بر عهده آلترناتور می باشد.

آلترناتور که در زبان عام دینام نامیده می شود توسط تسمه به موتور متصل می باشد و با روشن شدن موتور آلترناتور نیز حرکت کرده و شروع به تولید جریان می نماید. در واقع آلترناتر یک مبدل مکانیکی به الکتریکی می باشد.

پایه خروجی آلترناتور مستقیما به باتری متصل است و در مواقعی که ولتاژ باتری از حد تعیین شده کمتر شود شروع به شارژ آن می نماید و هنگامی که باتری بطور کامل شارژ شد توسط مدار رگولاتور یا همان آفتامات جریان آلترناتور قطع می گردد.

 

گاورنر (گاز برقی)

وظیفه کنترل مقدار دور موتور ماشین آلات راهسازی به عهده گاورنر است گاورنر با تنظیم کردن مقدار سوخت اعمالی به موتور توان موتور را کنترل می نماید در مواردی که دستگاه روشن است ولی فعالیتی ندارد گاورنر دور موتور را در حدود 800 تا 1000 دور در دقیقه تنظیم می نماید و در مواقعی که دستگاه در حین کار است و احتیاج به توان بالائی دارد گاورنر دور موتور را دور حدود 1800 تا 2200 دور در دقیقه افزایش می دهد البته در برخی ماشین آلات کنترل که به موتور برقی معروف هستند گاورنر حذف شده است و کنترلر دور موتور بطور مستقیم و توسط ECM  صورت می پذیرد.

 

گاورنر از جمله قطعاتی می باشد که هم به عنوان ورودی و هم به عنوان خروجی در یک سیستم الکتریکی در نظر گرفته می شود برای مشخص کردن موقعیت گاورنر از ولوم استفاده می شود مقدار مقاومت پایه متغیر ولوم محل و موقعیت گاونر را مشخص می نماید ولوم در اینجا نقش ورودی را به عهده دارد و موتور گاورنر نقش خروجی را در به عهده دارد.

سیستم کار گاورنر به این صورت می باشد که ولوم موقعیت گاورنر را به کنترلر یا همان کامپیوتر مرکزی اعلام می‌نماید و کامپیوتر MCU   با توجه به شرایط دستگاه و فرمان اپرتور تصمیم به کاهش یا افزایش دور موتور می نماید و این کار را بوسیله اعمال ولتاژ مستقیم یا معکوس به موتور گاورنر انجام می دهد.

بطور کلی گاورنر ها به دو صورت موتور جریان مستقیم ( موتور DC   ) و استپر موتور تقسیم می شوند .

 

موتور جریان مسقیم

موتور جریان مسقیم دارای دو سیم است که در صورت جابجائی دو سیم جهت چرخش موتور عوض می شود کنترلر از همین قائده جهت حرکت چپ و راست موتور استفاده می نماید.

گزارش موقعیت موتور توسط پتانسیومتر (ولوم) تعبیه شده دورن محفظه گاورنر صورت می پذیرد و کنترلر با توجه به مقدار ولوم درون کابین و وضعیت سنسورهای فشار گاز اتوماتیک و البته وضعیت حالت گاز که از درون مانیتور تعیین می شود (گاز نرمال ، گاز حداکثر ، گاز در حالت چکش و غیره ) وضعیت گاورنر را در صورت لزوم تغییر می دهد.

استپ موتور

استپ موتور یا استپر موتور یا موتور پله ای موتوری بدون جاروبک (براشلس) می باشد که بوسیله پالس (معمولا مربعی) شروع به حرکت می نماید استپر موتور هر دور 360 درجه را به تعدادی استپ یا پله تقسیم می نماید مثلا استپر موتور 100 پله می تواند در هر پله 3.6 درجه حرکت نماید و با 100 پله یک در کامل 360 درجه بچرخد.

جهت حرکت موتورهای مستقیم ولتاژ DC  توسط دو عدد جاروبک به کلکتور و از آنجا به سیم پیچ ها اعمال می شود ولی در استپر موتورها جریان بصورت پالس (لحظه ای)  و بطور مستقیم به سیم پیچ ها اعمال می شود

استپر موتورها دارای چندین سیم پیچ می باشند که به یک دسته از سیم پیچ ها یک فاز می گویند. معروفترین استپر موتور مورد استفاده در ماشین آلات راهسازی در گاورنر بیل مکانیکی های کوماتسو می باشد. استپر مورد استفاده در بیل مکانیکی های کوماتسو 2 فاز و دارای 4 سیم می باشند هر 2 عدد سیم به یک عدد سیم پیچ (فاز ) متصل می گردند.

اجزا داخلی استپ موتور

 

استپ موتور از 3 قسمت استاتور، روتور و بدنه تشکیل شده است.

استاتور :  در قسمت استاتور تعدادی سیم پیچ با هم گروه بندی شده اند. مثلا در استپ موتور گاورنر کوماتسو که 2 فاز می باشد دو گروه سیم پیچ است که از داخل با هم اتصال دارند که در نهایت 4 سیم از آن ها بیرو ن آمده که دو به دو به هر کدام به گروه سیم چیپ ها متصل اند.

روتور : روتور معمولا بسته به اینکه قدرت استپ موتور و ابعاد استپ موتور چقدر است تعداد طبقات کمتر یا بیشتری دارد. مثلا در یک استپ موتور که 5 طبقه است اگر میخواهد طول بیشتری داشته باشد میتواند  تا 10 طبقه شود که در نتیجه آن گشتاور استپ موتور بیشتر میشود یا میتواند طول آن به 2 طبقه کاهش پیدا کند که در آن صورت نیز گشتاور استپ موتور نصف خواهد شد.

قاب استپ موتور : در تمامی استپ موتور ها بر خلاف باقی موتورها که بوش و بلبرینگ وجود دارد در استپ موتور در دو طرف فقط بلبرینگ میبینید. علت عمر بالای استپ موتور هم همین موضوع است یعنی اثری از ذغال نمیبینید که بخواهد تمام شود یا اینکه بوشی وجود ندارد که بوش بخواهد جا بیندازد و خراب شود و عملکرد استپ موتور با مشکل مواجه شود.

 

سنسورها (حسگرها)

جهت اندازه گیری مقادیر و کمیت های فیزیکی مانند دما فشار زمان و غیره در دستگاه ها و ماشین آلات راهسازی از سنسورها استفاده می شود.

سنسور دمای آب ، سنسور میزان گازوئیل ، دمای روغن موتور ، دمای روغن هیدرولیک ، فشار روغن هیدرولیک پمپ ها  ، فشار گازوئیل در محفظه کامان ریل ، سنسور دور موتور ، سنسور دمای هوای کابین ، سنسور فشار بوم ، سنسور زاویه ، سنسور فشار هیدرولیک جهت گاز خوردن بصورت اتوماتیک ،  سنسور سطح آب رادیاتور از جمله سنسورهای مورد استفاده در ماشین آلات راهسازی می باشند.

سنسورها بعنوان ورودی سیستم در نظر گرفته می شوند و در واقع وظیفه سنسورها اندازه گیری مقادیر فیزیکی و ارسال مقادیر به کنترلر ماشین آلات می باشد.

جریان مصرفی سنسور ها در اغلب موارد بسیار ناچیز می باشد و از چند میلی آمپر فراتر نمی رود.

 

سلونوئیدها

جهت تبدیل جریان الکتریکی به نیروی مکانیکی جهت انجام جابجائی و کار از سلونوئیدها استفاده می شود.

سلنوئیدها قطعات الکترومکانیکی می باشند که بطور کلی از دو قسمت سیم پیچ و قسمت مکانیکی تشکیل شده اند.

جریان مصرفی سلونوئدها یا همان شیرهای برقی نسبتا زیاد می باشد قطعات خروجی چون بصورت الکترمکانیکی عمل می نمایند احتیاج به جریان الکتریکی بالائی دارند.

سلونوئیدها به 2 دسته یک مرحله ای یا تک ضرب و متغیر یا تناسبی تقسیم می شوند.

سلونوئیدها تک ضرب به سلونوئیدهایی اطلاق می شود که در صورت اعمال ولتاژ وضعیتشان از حالت باز به بسته یا بسته به باز تغییر می نماید به عبارتی دیگر سلونوئیدها بصورت نیمه باز  عمل نمی کند و فقط با اعمال ولتاژ بصورت کامل باز یا بسته می شوند.

سلونوئیدها تناسبی یا متغیر

بر خلاف سلونوئیدها تک ضرب سلونوئیدها تناسبی به مقدار ولتاژ اعمالی میزان باز یا بسته بودن را مشخص می نمایند مثلا اگر سلونوئید تناسبی با اعمال ولتاژ 10 ولت بصور کامل بسته شود با اعمال ولتاژ 5 ولت در حالت نیمه باز قرار می گیرد و همین طور به تناسب مقدار ولتاژ اعمالی مقدار باز و بسته بودن سلونوئیدها نیز تغییر می نماید.

برای کنترل مقدار توان دستگاه در بیل های مکنیکی از یک یا دو عدد از شیرهای برقی تناسبی معروف به EPPR  استفاده می نمایند.

برای کمتر کردن گرمای تولیدی توسط قطعات الکترونیک مرتبط با شیرهای برقی  در داخل کنترلر و کنترل راحت تر ولتاژ اعمالی به سلونوئیدهای تناسبی از ولتاژ بصورت پالس مربعی یا همان PWM  استفاده می نمایند.

 

بلندگو

بلندگو یا اسپیکر قطعه ای است که انرژی الکتریکی را به انرژی صوتی تبدیل می نماید.

توان ، ابعاد و مقدار اهم سیم پیچ از مهمترین مشخصات هر بلندگو می باشد.

نماد(سمبل) بلندگو

مقدار اهمی سیم پیچ بلندگو ها بین 2 تا 8 اهم می باشد جهت تست بلندگو علاوه بر شکل ظاهری که باید سالم و بدون پارگی باشد باید با دست بر روی پرده بلندگو به آرامی فشار آورده و در صورت سالمی بلندگو با اعمال فشار پرده بلندگو حرکت کند اگر پرده بلندگو با اعمال فشار حرکت نکرد و در جای خود ثابت بود بلندگو بر اثر رطوبت یا ضربه زیاد خراب شده است.

در نهایت باید از نظر الکتریکی بلندگو را تست نمود برای اینکار کافی است کلید سلکتور مولتی متر را بر روی بازر یا 200 اهم قرار دارد و پراب های مولتی متر را به دو پایه بلندگو متصل نمود در صورت سالم بودن بلندگو از نظر الکتریکی باید بازر شروع به صدا نماید و مقدار نشان داده شده با مقدار اهمی ذکر شده بر روی بلندگو برابر باشد اگر مقدار نشان داده شده بسیار بالا بود یا بازر مولتی متر شروع به صدا نکرد سیم پیچ بلندگو قطع و خراب است در صورتی که مولتی متر مقدار صفر اهم یا همان اتصال کوتاه را نشان داد سیم پیچ بلندگو سوخته یا از داخل به هم متصل شده است.

بلندگو ها دارای قطب و جهت می باشند جهت قطب مثبت و منفی هر پایه بر روی بلندگو مشخص شده است اگر یک بلندگو داشته باشیم که باید به دو پایه دستگاه پخش متصل گردد رعایت جهت پایه های بلندگو مهم نیست اما اگر دو بلندگو یا بیشتر موجود باشد که فقط باید به دو سیم دستگاه پخش متصل شود رعایت جهت اتصال پایه ها مهم است

بلندگو را می توان بصورت سری و موازی مورد استفاده قرار داد در صورت سری کردن دو عدد بلندگو مقدار اهمی هر دو با یکدیگر جمع می شوند مثلا اگر دو عدد بلندگوی 4 اهمی را با هم سری نمائیم مقدار اهم دو بلندگو 8 اهم می شود حال اگر همین دو عدد بلندگو 4 اهمی را بصورت موازی به یکدیگر متصل نمائیم مقدار اهمی دو عدد بلندگو 2 اهم می شود در حالت سری قطب مثبت هر بلندگو به قطب منفی بلندگوی دیگر متصل می شود اما در حالت موازی باید پایه های مثبت هر بلندگو به بلندگوی دیگر و پایه منفی هر کدام نیز به هم متصل شود.

کانکتوری که دو پایه می باشد و جهت اتصال بلندگو به دستگاه پخش بکار می رود CN-23  نام دارد که بوسیله دو عدد سیم به رنگهای نارنجی و قهوه ای که به هم تنیده (تابیده) شده اند به دستگاه پخش متصل می گردد شماره اختصاصی سیم نارنجی 60 و شماره اختصاصی سیم قهوه ای 59 می باشد.

معمولا در ماشین آلات راهسازی جدید 2 عدد بلندگو در قسم ت های چپ و راست کابین قرار می گیرد بلندگوی راست با R  و بلندگوی چپ با L  در نقشه نشان داده می شود.

موتورها

موتورهای مورد استفاده در قسمت سرمایش و گرمایش ماشین آلات راهسازی به دو صورت ولوم دار و بدون ولوم هستند.

 

موتورها بدون ولوم

موتورها بدون ولوم جهت باز یا بسته کردن کامل دریچه های هوا مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال برای باز کردن یکی از دریچه های هوا ولتاژی به مدت 10 ثانیه توسط پنل کولر بخاری به موتور اعمال می شود و موتور در مدت 10 ثانیه یا کمتر دریچه مورد نظر را باز می نماید و برای بسته شدن دریچه پانل کولر بخاری ولتاژی بصورت معکوس و به مدت 10 ثانیه به موتور اعمال می نماید تا موتور دریچه هوا را بطور کامل باز نماید نکته قابل توجه در اینگونه موتورها این است که موتور درون محفظه های به هموار گیربکس جهت افزایش قدرت قرار داده شده است به این صورت هم قدرت موتور افزایش می یابد و هم سرعت حرکت موتور در خروجی گیربکس کاهش یافته و به این صورت باز و بسته شدن دریچه هوا بصورت دقیق و منظم انجام می پذیرد نکته دیگر در مورد اتصال این گونه موتورها به دریچه هوا نوع اتصال آنها می باشد که باعث می گردد به موتور و سایر ملحقات آسیبی نرسد فرض کنید اگر موتور در مدت 8 ثانیه دریچه را بطور کامل باز یا بسته نماید و پانل کولر بخاری بمدت 10 ثانیه ولتاژی را به موتور اعمال کند در صورت رسیدن موتور به انتها  بمدت 2 ثانیه ولتاژ بر روی موتور اعمال می شود و بطور طبیعی به موتور و گیربکس و ملحقات آسیب می رسد در صورتی که با روشهای مکانیکی این مشکل برطرف شده است و به سیستم آسیبی نمی رسد.

 

موتورهای با ولوم

سیستم کارکرد موتورهای با ولوم شباهت زیادی با سیستم موتورهای بدون ولوم دارد با این تفاوت که با اضافه کردن ولوم به موتور موقعیت و محل قرار گیری موتور به پانل کولر بخاری مشخص می گردد به عنوان مثال اگر بخواهیم دریچه هوا در موقعیت نیمه باز قرار گیرد کافی است پانل کولر بخاری از موقیعت ولوم که متناسب با حرکت موتور تغییر می نماید مقدار اهمی ولوم را خوانده و به موقعیت موتور پی ببرد و در نتیجه تصمیم به اعمال ولتاژ مستقیم یا معکوس برای جابجائی موتور و نتیجتا دریچه هوا نماید.

یکی از مکانهائی که از موتور گیربکس دار به همراه ولوم استفاده شده است شیر رادیاتور می باشد که میزان سردی و گرمی هوای تولدی توسط سیستم گرمایش و سرمایش توسط موقعیت ولوم به پانل کولر بخاری گزارش می شود.

دیود

دیود قطعه ای الکتریکی و دارای2 پایه می باشد که جریان را فقط از یک طرف عبور می دهد و از عبور جریان از سمت دیگر جلوگیری می نماید.

پایه مثبت دیود آند و پایه منفی دیود کاتد نامیده می شود.

برای عبور جریان از دیود باید ولتاژ مثبت به پایه آند و ولتاژ منفی به پایه کاتد متصل گردد که در این صورت جریان از دیود عبور خواهد کرد.

 

سمبل دیود 

برای نمایش دیود از سمبل زیر در نقشه ها استفاده می شود. جهت فلش در دیود جهت عبور جریان می باشد.

 

بایاس

اتصال ولتاژ به یک نیمه هادی را بایاس می گویند

دیود را می توان به دو صورت بایاس نمود بایاس مستقیم و بایاس معکوس

 

1-بایاس مستقیم

اگر دیود بصورت صحیح از لحاظ رعایت قطب مثبت و منفی تغذیه شود( مثبت به آند و منفی به کاتد) دیود در بایاس مستقیم قرار دارد در بایاس مستقیم جریان در دیود جاری میگردد.

2-بایاس معکوس

اگر دیود بصورت معکوس از لحاظ رعایت قطب مثبت و منفی تغذیه شود (مثبت به کاتد و منفی به آند) دیود در بایاس معکوس قرار دارد و جریانی از دیود عبور نمی کند

دیود در بایاس مستقیم و معکوس

ولتاژ معکوس

به حداکثر تحمل دیود در مقابل ولتاژی که در  بایاس معکوس به دیود می توان اعمال کرد ولتاژ معکوس می گویند.

یکی از مهمترین مشخصه های هر دیود میزان ولتاژ معکوس دیود می باشد

اگر ولتاژ اعمالی در بایاس معکوس از ولتاژ قابل تحمل دیود بیشتر شود دیود می سوزد

توان دیود : همانطور که گفته شد بسته به نوع نیمه هادی ولتاژ شکست دیود نیز متفاوت است

برای بدست آوردن توان یک قطعه کافی است ولتاژ دو سر قطعه را در جریان عبوری از قطعه ضرب نمائیم.

مثلا دیودی از جنس سیلیکون که دارای ولتاژ شکست حدود0.7 V  می باشد اگر دیود در بایاس مستقیم قرار داشته باشد ولتاژی در حدود 0.7 V در دو سر آن قرار می گیرد پس اگر جریان دیود  برابر 2A باشد  دیود دارای توانی معادل 1.4 وات است.

اگر مقدار جریان عبوری از دیود بیشتر از حد تعیین شده باشد دیود در اثر گرم شدن بعد از مدت کوتاهی می سوزد.

دیودهای هرزگرد

یکی از موارد استفاده دیود در ماشین آلات راهسازی حذف و از بین بردن نویز و پارازیت حاصل از اعمال ولتاژ به قطعات دارای سیم پیچ می باشد.

منظور از قطعات دارای سیم پیچها هر گونه قطعه ای که در آن سیم پیچ بکار رفته است و قطعه از خاصیت الکترومغناطیسی استفاده می نماید.

تمامی موتورهای الکتریکی رله ها سلونوئیدها استارت آلترناتور و بوق از جمله قطعاتی هستند که از سیم پیچ در آنها استفاده شده است و خاصیت الکترومغناطیس دارند.

یکی از ساده ترین و در عین حال موثر ترین روش های حذف نوی و پارازیت استفاده از دیود بصورت موازی با قطعات دارای سیم پیچ می باشد.

دیود هرزگرد برای حذف نویز و پارازیت باید بصورت موازی و معکوس مورد استفاده قرار گیرد یعنی اگر ولتاژ مثبت به پایه کاتد و ولتاژ منفی به پایه آند متصل شود در این صورت دیود در بایاس معکوس قرار می گیرد و جریانی از آن عبور نمی نماید ولی اگر نویز و پارازیتی تولید شود بوسیله همان نویز و پارازیت دیود روشن شده و نویز و پارازیت را حذف می نماید.

به دیودهایی که بصورت موازی جهت حذف نویز و پارازیت مورد استفاده قرار می گیرند دیود هرزگرد نامیده می شود دقت نمائید که دیود هرزگرد یک دیود معمولی می باشد ولی چون بخاطر حذف نویز و پارازیت مورد استفاده قرار می گیرد به آن دیود هرزگرد می گویند.

 

 

تست دیود

دیودها وقتی می سوزند اتصال کوتاه می شوند و اگر جریان عبوری از دیود بسیار زیاد باشد پس از سوختن و اتصال کوتاه دیود ، جریان عبوری باعث ذوب شدن اتصالات داخل دیود شده و محل اتصال کوتاه از یکدیگر جدا می شوند.

دیود در حالتی که اتصال کوتاه شده باشد در هر دو جهت مقاومت کمی را نشان می دهد و در حالتی که قطع شده باشد در هر دو جهت مقاومت بسیار زیادی  را نشان می دهد و این نشان دهنده خرابی دیودی می باشد البته همینطور که گفته شد در اکثر موارد سوختن دیود منجر به اتصال کوتاه  داخل  آن می گردد.

 

یک دیود سالم در یک جهت دارای مقاومت کم و در یک جهت بدون مقاومت (بینهایت) می باشد به عبارت دیگر یک دیود سالم دیودی است که در هنگام تست در یک جهت به جریان راه دهد و در یک جهت راه ندهد.

 

برای تست دیود کلید سلکتور را بروی حالت بازر یا حالت   قرار می دهیم

در یک دیود سالم  اگر پراپ قرمز مولتی متر را به کاتد و پراپ سیاه را به آند دیود متصل نمائیم نباید هیچ گونه عکس العملی مشاهده شود حال اگر جای دو پراپ را تعویض نمائیم یعنی پراپ قرمز را به آند و پراپ سیاه را به کاتد متصل نمائیم مولتی متر با توجه به نوع دیود مقداری را (900-150)نشان می دهد.

اگر در دو حالت هیچ مقداری توسط مولتی متر نشان داده نشد یا در دو حالت دیود اتصال کوتاه یا  دارای مقاومت بود دیود سوخته است

با این روش می توان دیود های مختلفی مانند دیود سیگنال ، یکسوساز ، زینر و غیره را تست نمود

 

علت سوختن دیود ها

اتصال کوتاه مداری که دیود در آن قرار گرفته است بزرگترین علت سوختن دیود ها در ماشین آلات راهسازی می باشد در هنگام اتصال کوتاه مدار جریان بسیار زیادی از دیود عبور می نماید.

عبور جریان زیاد باعث ایجاد گرما شده و گرمای زیاد باعث تغییر ساختار ملکولی دیود شده که همین موضوع باعث سوختن و اتصال کوتاه دیود می شود. اگر فیوز مورد استفاده در مدار دیود سالم و مناسب باشد به محض اتصال کوتاه دیود فیوز می سوزد اما اگر فیوز نامرغوب باشد یا بجای فیوز سوخته سیم استفاده شده باشد پس از سوختن دیود جریان همچنان در مدار خواهد بود و همین جریان باعث خواهد شد که دیود از حالت اتصال کوتاه به حالت اتصال باز برود و در مواردی نیز استفاده از فیوز نامرغوب یا استفاده از سیم بجای فیوز منجر به سوختن سیم کشی می شود.

افزایش ولتاژ بیش از حد تحمل دیود در بایاس معکوس نیز یکی از علتهای سوختن دیود می باشد که بیشتر این حالت در دیودهای مورد استفاده در آلترناتور روی می دهد.

جهت دیدن آموزش حرفه ای در زمینه تعمیرات برق ماشین آلات راهسازی کلیک کنید.